🇲🇼 Katekisimu Kakang’ono ka Luther

(Mawu ndi Kuyankha, monga Dr. Martin Luther analemba) — Chichewa

Gawo 1: Mawu Ofunika

Lamulo Loyamba
“Ndine Ambuye Mulungu wako. Usakhale ndi milungu ina pa ine.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tiyenera kuyembekezera Mulungu pa zinthu zonse, kumumvera, kumuyamikira, kumukumbukira, ndi kumukhulupirira.”

Lamulo Lachiŵiri
“Usatambe dzina la Ambuye Mulungu wako molakwa; chifukwa Ambuye sadzasiyira wogwiritsa ntchito dzina lake molakwa ndi kutero.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tiyenera kuyembekezera Mulungu pa dzina lake kuti tisazilewe, kusweroza, kuthamanga ndiponso kulemba mawu oogwetsa; koma tizilankhula dzina lake mu nthawi ya mavuto, kupemphera, kumuyamikira, ndi kukuthokoza.”

Lamulo Lachitatu
“Uyamikire tsiku lotsatira Ambuye.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tiyenera kuyamikira Mulungu pa nthawi ino ya chipulumutso, kusala mchifundo, kupemphera ndi kulambira iye.”

Gawo 2: Chikhulupiriro

Chikhulupiriro cha Atate
“Ndikhulupirira mwa Mulungu Atate, Wamphamvuzonse, Mlengi wa kumwamba ndi dziko lapansi.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Ndikhulupirira kuti Mulungu adalenga ine pamodzi ndi zinthu zonse, adandipatsa thupi ndi moyo, maso, makutu, ndi ziwalo zonse, moyo ndi nzeru zonse. Ndiponso kuti Iye amasunga izi zonse tsiku ndi tsiku. Amatiyembekezera zakudya ndi zovala, nyumba ndi katundu, mkazi kapena mwamuna, ana, nthaka, nyama, ndi zinthu zonse zomwe tikufuna pakukhalapo kwathu. Amapereka izi zonse chifukwa cha chikondi ndi chifundo chake, osati chifukwa cha mphamvu kapena ulemu wathu. Pachifukwa chimenechi tiyenera kuyamikira, kutumikira, ndi kumvera Iye.”

Chikhulupiriro cha Mwana
“Ndikhulupirira mwa Yesu Khristu, Mwana wake yekhayo, Ambuye athu, amene adabadwa mwa Mzimu Woyera, adabadwa mwa namwali Mariya, adavutitsidwa pansi pa Pontiyo Pilato, adapachikidwa, adafa, ndi kuyikidwa m’manda; adatsika ku Hadesi; tsiku lachitatu adauka kwa akufa; adakwera kumwamba, akukhala kudzanja lamanja la Mulungu Atate Wamphamvuzonse; ndipo adzabwera kudzaweruza amoyo ndi akufa.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Ndikhulupirira kuti Yesu Khristu, Mulungu weniweni, wobadwa ndi Atate wamuyaya, komanso munthu weniweni, wobadwa mwa namwali Mariya, ndiye Ambuye wanga. Iye adandipulumutsa, munthu wosauka ndi wotayika, ku machimo onse, ku imfa, ndi ku mphamvu ya mdierekezi. Sanachite izi ndi siliva kapena golide, koma ndi magazi ake oyera komanso kupirira kwake ndi kupwetekedwa kwake. Iye adandigulira kukhala wake, ndi kukhala m’malo mwa Ufumu wake, kuti ndikhale wake, ndikhale pansi pa Iye, ndikukhala ndi Iye mu ufumu wake osatha, ndi kumuyamikira kwamuyaya. Izi zonse ndi chifukwa cha chikondi ndi chifundo chake, osati chifukwa cha zabwino zanga.”

Chikhulupiriro cha Mzimu Woyera
“Ndikhulupirira mwa Mzimu Woyera, Mpingo Woyera Wachikhristu, mgwirizano wa oyera mtima, kukhululukidwa kwa machimo, kuuka kwa akufa, ndi moyo wosatha. Amen.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Ndikhulupirira kuti sindingathe kudziwa kapena kukhulupirira mwa Yesu Khristu Ambuye wanga mwa mphamvu zanga kapena nzeru zanga. Koma Mzimu Woyera wanditana kudzera mu Uthenga Wabwino, wandiyatsa mu chipulumutso, wandisunga mu chikhulupiriro choyera. Monga Mzimu amayitananso, kuunika, kuyeretsa, ndi kusunga Mpingo wonse pa dziko lapansi mu chikhulupiriro chimenechi. Mu Mpingo umenewo Iye amakhululukira machimo onse kwa ine ndi kwa okhulupirira onse, ndipo pa tsiku lomaliza adzandiuza kuti ndikuke, ndikupatsidwa moyo watsopano, ndi moyo wosatha kwa okhulupirira onse mwa Khristu Yesu. Izi ndi zoona.”

Gawo 3: Pemphero la Ambuye

Pemphero la Ambuye
“Atate wathu wa kumwamba, dzina lanu liyeretsedwe;
Ufumu wanu udze;
Chifuniro chanu chichitike pa dziko lapansi monga mumwambamo.
Tipatseni lero chakudya chathu cha tsiku ndi tsiku;
Mutikhululukire machimo athu monga ifenso timakhululukira ochimwira ife;
Musatitenge ku mayeso;
Koma mutipulumutse ku zoipa zonse.
Pakuti ufumu ndi wanu, ndi mphamvu ndi ulemerero, muyaya. Amen.”


Chiyambi
“Atate wathu Wam’mwamba.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Mulungu akuitana ife kuti timuyitane Atate mwa chikhulupiriro, ngati ana ake enieni. Tiyenera kuyembekezera kuti Iye ndi Atate wachifundo, amene amamva mapemphero athu, ndipo timupemphere ndi chidaliro, osachita mantha.”


Chiyero cha Dzina la Mulungu
“Dzina lanu liyeretsedwe.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Dzina la Mulungu ndilo loyera lokha, koma tikupempha kuti likhalebe loyera pakati pathu. Limakhala loyera pamene mawu a Mulungu aphunzitsidwa moona mtima, ndipo ife tikukhala monga ana ake, mu moyo woyera ndi ntchito.”


Kufika kwa Ufumu wa Mulungu
“Ufumu wanu udze.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tikulimbikira kuti Ufumu wa Mulungu ubwere, kuti Mulungu alamulire mitima yathu pano padziko lapansi ndi chikhulupiriro choyera, ndipo pa tsiku lomaliza, atitengere kwa Iye ku ulemerero wosatha.”


Chifuniro cha Mulungu
“Chifuniro chanu chichitike pa dziko lapansi monga mumwambamo.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tikulimbikira kuti chifuniro cha Mulungu, osati cha munthu kapena cha mdierekezi, chichitike. Mulungu atipatse mphamvu kuti tipirire, ndipo zoyipa zonse zomwe zimaletsa dzina lake ndi Ufumu wake zisiyidwe.”


Chakudya cha Tsiku ndi Tsiku
“Tipatseni lero chakudya chathu cha tsiku ndi tsiku.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tikulimbikira kuti Mulungu atipatse zonse zofunika pa moyo uno: chakudya, zovala, nyumba, ndalama, banja, mtendere, boma labwino, ndi anzathu abwino; komanso atithandize kusangalala ndi zinthu izi mwachikondi ndi kuyamika.”


Kukhululukirana Machimo
“Mutikhululukire machimo athu monga ifenso timakhululukira ochimwira ife.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tikulimbikira kuti Mulungu asatipatse chilango monga mmene tiyenera, koma atikhululukire machimo onse, ndipo atipatse mtima wokonzeka kukhululukira ena, monga ife tachulukiridwa ndi chisomo chake.”


Kutetezedwa ku Mayeso
“Musatitenge ku mayeso.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tikulimbikira kuti Mulungu asatileke tikayezedwa ndi mdierekezi, dziko, kapena thupi lathu, koma atipatse mphamvu yolimbana ndi mayeso onse, kuti tikhale okhulupirika mpaka mapeto.”


Kupulumutsidwa ku Zoipa Zonse
“Koma mutipulumutse ku zoipa zonse.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Tikulimbikira kuti Mulungu atipulumutse ku chinyengo cha mdierekezi, ku chiwawa cha anthu, ndi ku mavuto onse a moyo uno; ndipo pa nthawi ya imfa, atitengere mwachisomo ku ufumu wake wosatha.”


Mapeto
“Pakuti ufumu ndi wanu, ndi mphamvu ndi ulemerero, muyaya. Amen.”

Kodi n’chiyani ichi?
“Amen akutanthauza ‘Zoonadi,’ kapena ‘Zikatero.’ Tikhulupirira kuti pemphero lathu ndi lovomerezeka pamaso pa Mulungu, chifukwa Iye mwini akutilamula kupemphera motere, ndipo Iye ndi wachifundo ndipo amamva mapemphero athu.”

Gawo 4: Ubatizo Woyera

Kodi ubatizo ndi chiyani?
“Ubatizo si madzi okha, koma ndi madzi ogwirizanitsidwa ndi mawu ndi lamulo la Mulungu.”

Kodi mawu amenewa ndi ati?
“Amenewa ndi mawu a Ambuye athu Yesu Khristu: ‘Pitani, phunzitsani mitundu yonse, ndi kuwabatiza m’dzina la Atate, ndi la Mwana, ndi la Mzimu Woyera’.” (Mateyu 28:19)


Kodi ubatizo umapereka chiyani kapena ukutanthauza chiyani?
“Ubatizo umabweretsa chipulumutso; umakhululukira machimo, umapulumutsa ku imfa ndi mdierekezi, ndi kupereka moyo wosatha kwa onse okhulupirira mawu ndi lonjezo la Mulungu.”

Kodi mawu ndi lonjezo la Mulungu ndi ati?
“Amenewa ndi mawu a Ambuye athu Yesu Khristu: ‘Amene akhulupirira ndi kubatizidwa adzapulumutsidwa; koma amene sakukhulupirira adzaweruzidwa.’” (Maliko 16:16)


Kodi kubatizidwa kumatanthauza chiyani?
“Kubatizidwa kumatanthauza kuti munthu wakale ayenera kufa tsiku ndi tsiku ndi machimo ndi zilakolako zake, ndipo munthu watsopano adzuke tsiku ndi tsiku, kuti akhale woyera ndi wolungama pamaso pa Mulungu.”

Kodi malemba ati amasonyeza izi?
“Lemba limanena motere: ‘Pakuti ngati ife taikidwa limodzi naye mu imfa yake mwa ubatizo, tidzakhalanso limodzi naye mu kuuka kwa moyo watsopano.’” (Aroma 6:4)


Kufotokozera kwachidule
Ubatizo umapangidwa ndi madzi ndi mawu a Mulungu, ndipo ndi mphatso yeniyeni ya chisomo cha Mulungu. Ubatizo umatitsogolera ku moyo watsopano mwa Khristu, umatisunga mu chikhulupiriro, ndipo umasonyeza kufa ndi kuuka kwa Ambuye.

Munthu amene wabatizidwa amatchedwa mwana wa Mulungu, ndipo ayenera kukhala moyo wa chikhulupiriro ndi kupemphera tsiku ndi tsiku, kukumbukira kuti ubatizo wake ndi chisindikizo cha chipulumutso chake mwa Khristu Yesu.

Gawo 5: Chinsinsi cha Kuuzirana Machimo

Kodi mphamvu ya makiyi kapena ntchito ya kuuzirana machimo ndi chiyani?
“Ndilo mphamvu yoyera yomwe Ambuye athu Yesu Khristu wapatsa Mpingo wake pa dziko lapansi, kuti okhulupirira athe kulapa ndi kulandira chikhululukiro cha machimo kuchokera kwa Mulungu.”


Kodi mawu a Khristu pa nkhaniyi ndi ati?
“Amenewa ndi mawu a Ambuye athu Yesu Khristu: ‘Landirani Mzimu Woyera; amene muwalekerera machimo, adzawalekereredwa; ndipo amene muwasunga, adzasungidwa.’” (Yohane 20:22–23)


Kodi kuuzirana machimo kumatanthauza chiyani?
“Kumatanthauza kuti munthu ayenera kulapa machimo ake onse kwa Mulungu, amene amadziwa zonse, ndiponso kwa mkulu wa mpingo, kapena woyenera m’chipembedzo, amene ali ngati wothandizira wa Mulungu, kuti amvere kuvomereza kwa mtima, ndiponso apereke chikhululukiro mwa mawu a Khristu.”


Kodi chikhululukirochi chimachokera kuti?
“Chikhululukiro chimachokera kwa Mulungu mwini, koma chimalengezedwa kudzera mwa mawu ndi ntchito za anthu amene Khristu waika. Pamene wolapa amamvera mawu awa ‘Machimo ako akhululukidwa,’ ayenera kukhulupirira kuti ndi mawu a Mulungu, osati a munthu.”


Kodi chikhulupiriro chimachita chiyani pa izi?
“Chikhulupiriro chimakhulupirira kuti mawu a Khristu ali oona ndi amphamvu, kuti pamene mpingo kapena mkulu wa mpingo akunena kuti ‘Machimo ako akhululukidwa mwa dzina la Atate, ndi la Mwana, ndi la Mzimu Woyera,’ Mulungu mwini akuchita zomwezo.”


Kufotokozera kwachidule
Ntchito ya makiyi ndi mphatso ya chisomo cha Mulungu ku Mpingo wake. Kudzera mwa mawu a chikhululukiro, Mulungu amakhululukira ochimwa amene alapa ndi kukhulupirira mwa Yesu Khristu. Izi zili ngati kugwedeza chitseko cha kumwamba, kuti anthu adzikhululukidwa ndi kulowa mu mtendere ndi moyo watsopano mwa Khristu.

Chikhululukiro sichili ntchito ya anthu, koma ya Mulungu, ndipo wolapa ayenera kulandira mawu amenewa mwachikhulupiriro, osakayika, kuti “Machimo ako akhululukidwa.”

Gawo 6: Sakramenti la Thupi ndi Magazi a Ambuye

Kodi Sakramenti la Altara ndi chiyani?
“Sakramenti la Altara ndi thupi ndi magazi enieni a Ambuye athu Yesu Khristu, operekedwa kwa ife Akhristu, kuti tidye ndi kumwa m’magulu a mkate ndi vinyo, monga mwa mawu a Khristu mwini.”


Kodi mawu a Khristu ndi ati?
“Amenewa ndi mawu a Ambuye athu Yesu Khristu:
‘Pa usiku umene adaperekedwa, anatenga mkate; natamanda Mulungu, nawathyola, naponya kwa ophunzira ake, nati: Tengerani, dyani; ichi ndi thupi langa limene liperekedwa chifukwa cha inu; chitani izi kuti mundikumbukire.
Momwemonso, anatenga chikho cha vinyo, atatha kudya, natamanda, naponya kwa iwo, nati: Tengerani, mwani nonse; chikho ichi ndi pangano latsopano mu magazi anga, amene adzakhetsedwa chifukwa cha inu kuti machimo akhululukidwe; chitani izi nthawi zonse mukamamwa, kuti mundikumbukire.’” (Mateyu 26:26–28; Maliko 14:22–24; Luka 22:19–20; 1 Akorinto 11:23–25)


Kodi mawuwa “Kwa inu akupatsidwa” ndi “Kwa inu akhetsedwa kuti machimo akhululukidwe” akutanthauza chiyani?
“Iwo akusonyeza kuti Sakramenti limapereka kukhululukidwa kwa machimo, moyo, ndi chipulumutso; chifukwa mawuwa ‘Kwa inu’ ndi ‘Chifukwa cha inu’ ndi mawu enieni a Khristu, ndipo pamene tikukhulupirira mawuwa, timapeza chimene amanena: kukhululukidwa kwa machimo.”


Kodi ndani amene alandira bwino chakudya ndi kumwa mu Sakramenti limeneli?
“Munthu amene akhulupirira mawu awa, ‘Thupi langa limaperekedwa chifukwa cha inu,’ ndi amene amalandira bwino ndi moyenera. Koma amene sakhulupirira mawuwa, kapena akukayika, amalandira thupi ndi magazi enieni, koma osati mokomera, koma kuweruza kwake.”


Kufotokozera kwachidule
Sakramenti la Altara ndi mphatso yaikulu ya chisomo cha Mulungu. Mwa mkate ndi vinyo, Ambuye Yesu Khristu amapereka thupi lake ndi magazi ake kwa ife kuti tikhale ndi mgwirizano ndi Iye. Sakramenti limapereka kukhululukidwa kwa machimo, limalimbitsa chikhulupiriro, ndi kusunga umodzi wa Mpingo mu chikondi cha Khristu.

Tikulandira Sakramenti limeneli mwa kukhulupirira mawu a Khristu, osati mwa nzeru kapena mphamvu zaumunthu, koma mwa chipulumutso ndi chikhulupiriro. Iye amene amadya ndi kumwa mosakhulupirira amadzionongera yekha, koma amene amadya ndi kukhulupirira mawu a Khristu amakhala ndi moyo wosatha mwa Iye.